logo_mrzr2020

Chroniąc rośliny, chronisz życie

logo_piorin

Chroniąc rośliny, chronisz życie

24.09.2020 r.

Urzędowa ocena materiału siewnego gwarancją jego jakości

Osiąganie w produkcji roślinnej wysokich i zadowalających plonów jest determinowane wieloma czynnikami. Oprócz sprzyjających warunków klimatyczno-glebowych i właściwej agrotechniki, bardzo istotne jest stosowanie materiału siewnego o wysokich i potwierdzonych wynikami urzędowej oceny parametrach.

zdjecie_artykul

Koszty wytwarzania kwalifikowanego materiału siewnego są jednak istotnie wyższe od kosztów produkcji towarowej. Większa pracochłonność, konieczność przestrzegania określonych norm i rygorów, a także koszty urzędowej oceny powodują, że za kwalifikowany materiał siewny rolnik zapłaci istotnie więcej. Pojawia się więc pytanie: czy urzędowa ocena na każdym etapie wytwarzania materiału siewnego leży w interesie polskiego rolnika? Czy warto inwestować w kwalifikowany, a więc sprawdzony materiał siewny?

Wyniki urzędowej oceny materiału siewnego pozwalają na stwierdzenie, czy materiał ten spełnia wymagania w zakresie wytwarzania i odpowiada określonym wymaganiom co do jakości. W zależności od gatunku roślin i kategorii wytwarzanego materiału, ocena ta może obejmować ocenę polową, ocenę laboratoryjną, ocenę tożsamości i czystości odmianowej i ocenę cech zewnętrznych. Tryb i zakres oceny materiału siewnego wynika z zapisów ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie (T.j. Dz.U. 2019 poz. 568 ze zm.) oraz przepisów zawartych w rozporządzeniach okołoustawowych.

Ocena polowa jest urzędową czynnością mającą na celu stwierdzenie, czy podczas wegetacji roślin istniały warunki właściwe do wyprodukowania materiału siewnego wysokiej jakości oraz czy stan plantacji nasiennej odpowiadał ustalonym wymaganiom. Plantacja może zostać uznana za plantację nasienną wtedy, gdy zostanie ona zgłoszona do oceny, użyty do siewu materiał zaopatrzony jest w wymaganą dokumentację oraz gdy znajduje się w zwartym bloku na jednym określonym polu.

Zasadniczym elementem oceny polowej są lustracje plantacji nasiennych (fot. 1), których ilość i termin wynika z odpowiedniej dla określonego gatunku metodyki oceny. Lustracje te pozwalają, przed przystąpieniem do właściwej oceny, na zweryfikowanie zgłoszonej do oceny powierzchni oraz sprawdzenie spełnienia wymagań dotyczących izolacji przestrzennej i przedplonu. Na tym etapie określa się również obsadę roślin na jednostce powierzchni. Bardzo ważne jest potwierdzenie tożsamości odmiany na podstawie jej urzędowego opisu. Podczas właściwej oceny, polegającej na wyznaczeniu i analizowaniu odpowiedniej ilości jednostek kwalifikacyjnych, dokonuje się obserwacji cech takich jak: wyrównanie, zachwaszczenie, występowanie obcych gatunków i odmian, wyleganie, występowanie owsa głuchego, występowanie szkodników i chorób – w tym organizmów kwarantannowych. Wyniki tych obserwacji odnoszone są do całej powierzchni plantacji oraz konfrontowane z wymaganiami dla określonego gatunku oraz stopnia kwalifikacji. Po wykonaniu tych czynności zapada decyzja o zakwalifikowaniu, degradacji, całkowitej lub częściowej dyskwalifikacji.

Ostatnim, bardzo istotnym elementem oceny polowej jest oszacowanie zbioru brutto materiału siewnego z danej plantacji. Jest to bardzo trudna i odpowiedzialna decyzja, która wymaga od kwalifikatora uwzględnienia wielu czynników związanych z lokalizacją plantacji, przebiegiem pogody, stanem plantacji, agrotechniką itd. Jest to kluczowa dla wnioskodawcy kwestia, ponieważ określa ona ilość materiału siewnego jaka będzie mogła trafić do oceny laboratoryjnej, a w konsekwencji do obrotu.

Ocena polowa jest dopiero początkiem trudnej drogi. Po zakwalifikowaniu plantacji nasiennej, co potwierdzone jest wystawieniem świadectwa oceny polowej, następuje zbiór i czyszczenie materiału siewnego. Służy to przygotowaniu materiału do kolejnego etapu oceny tzn. do oceny laboratoryjnej. W ramach urzędowych działań, na wniosek właściciela partii, z przygotowanej partii pobierana jest próba do oceny laboratoryjnej. Czynności tej dokonuje próbobiorca urzędowy lub akredytowany (fot. 2). Jego działania, oparte na odpowiedniej dla gatunku i kategorii materiału siewnego metodyce, mają zapewnić reprezentatywność próby. Efektem działania próbobiorcy jest wydzielona i zabezpieczona próba materiału siewnego, na podstawie której podejmowana będzie decyzja o spełnieniu wymagań jakościowych przez całą, często wielotonową partię nasion.

Próba trafia do laboratorium oceny nasion (fot. 3). Ocena laboratoryjna ma, na podstawie badań, odpowiedzieć na pytanie, czy oceniany materiał siewny spełnia wymagania jakościowe wskazane w przepisach prawa. Wymagania te dotyczą parametrów takich jak: czystość, zdolność kiełkowania, wilgotność, masa 1000 nasion, zdrowotność, zawartość nasion chwastów (w tym owsa głuchego) itp. Potwierdzeniem spełnienia wymagań jakościowych jest wydanie świadectwa oceny laboratoryjnej. Na podkreślenie zasługuje fakt, że odnosi się ono do całej partii i zachowuje ważność przez określony okres – zwykle 12 miesięcy. Świadectwo oceny laboratoryjnej jest podstawą do wydania etykiet urzędowych, które w sposób jednoznaczny identyfikują zapakowany materiał siewny.

Bardzo ważnym elementem oceny materiału siewnego jest ocena tożsamości i czystości odmianowej. Jest ona realizowana przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych w drodze oceny poletkowej (fot. 4). Polega ona na potwierdzeniu zgodności badanej partii materiału siewnego określonego gatunku i odmiany z urzędowym opisem i próbą wzorcową reprodukowanej odmiany. Każda odmiana wpisywana do Krajowego Rejestru musi charakteryzować się odrębnością, wyrównaniem i trwałością - i te właśnie cechy sprawdzane są w ocenie poletkowej. Nabywca musi mieć pewność, że zakupiona partia materiału siewnego określonej odmiany wykazuje wszystkie deklarowane w opisie cechy morfologiczne, fenologiczne i użytkowe, które dotyczą w równym stopniu całej wysianej populacji.

Niektóre gatunki i grupy roślin podlegają ocenie cech zewnętrznych nazywanej czasem oceną dosortowania. Dotyczy ona np. ziemniaków, roślin warzywnych oraz materiału szkółkarskiego i polega na stwierdzeniu, czy cechy zewnętrzne wprowadzanego do obrotu materiału siewnego spełniają wymagania w zakresie jakości.

Wracając do pytania postawionego we wstępie, z pełnym przekonaniem można stwierdzić, że chcąc prowadzić nowoczesne i efektywne gospodarstwo rolne warto stawiać na sprawdzony materiał siewny. Każdy potencjalny nabywca materiału siewnego, bez względu na skalę i charakter prowadzonej działalności, ma prawo oczekiwać, że oferowany materiał siewny będzie spełniał jego oczekiwania. Gwarancją spełnienia tych oczekiwań jest fakt, że do obrotu trafia materiał siewny, którego określone parametry są potwierdzone wynikami urzędowej oceny.

Leszek Mazurkiewicz, Dział Nadzoru Nasiennego

Wojewódzki inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Gorzowie Wlkp.


zdjecie_aktualnosc
zdjecie_aktualnosc
zdjecie_aktualnosc
zdjecie_aktualnosc

Kontakt

al. Jana Pawła II 11

00-828 Warszawa

tel.: (0-22) 652-92-90

fax: (0-22) 652-93-03

e-mail:

rokroslin@piorin.gov.pl

Copyright © PIORIN 2024

gi@piorin.gov.pl