Majowa pogoda zachęca do wypraw za miasto, a tam spotkamy ciągnące się po horyzont żółte pola kwitnącego rzepaku. Baczniejszy obserwator zauważy małe czarne owady żerujące na jego kwiatach, im bardziej słoneczny dzień tym więcej możemy ich spotkać. Są to słodyszki rzepakowe (Meligethes aeneus L.), chrząszcze należące do rodziny łyszczynkowatych (Nitidulidae). Pomimo swojej słodkiej nazwy i niewielkich rozmiarów (dorosły osiąga zaledwie 2 - 2,5 mm wielkości) potrafią wyrządzić bardzo duże szkody w uprawach rzepaku.

Zimują dorosłe osobniki w ściółce, miedzach, zadrzewieniach śródpolnych, na skraju lasów. Kiedy temperatura gleby wynosi ok. 10°C wychodzą z ukrycia i przelatują na kwiaty koloru żółtego (np. mniszki lub jaskry). Nalot na plantacje rzepaku następuje przed kwitnieniem, wówczas słodyszki przegryzają pąki, aby dostać się do pyłku kwiatowego. Samice składają pojedynczo jaja do wnętrza pąków (do 200 sztuk), gdzie przez ok. 5 tygodni rozwijają się larwy. Odżywiając się pyłkiem kwiatowym i nektarem nie wyrządzają szkód. Dorosłe larwy opuszczają kwiaty i zagrzebują się w ziemi, tam następuje ich przepoczwarczenie. Imago pojawia się w czerwcu i po krótkim okresie żerowania pod koniec sierpnia przelatuje na miejsce zimowania. Występuje jedno pokolenie w ciągu roku.

Stadium szkodliwym są chrząszcze, które nadgryzając pąki u nasady doprowadzają do ich żółknięcia, a następnie usychania i opadania. Przedłużające się chłody i związane z nimi opóźnienie fazy kwitnienia mogą doprowadzić do bardzo dużych szkód. W okresie kwitnienia szkodliwość słodyszków jest znikoma, przy niewielkim nasileniu przyczyniają się do lepszego zapylania rzepaku. Jednak uszkodzenia spowodowane w fazie pąkowania prowadzą do znacznej redukcji plonu.

Kluczem do skutecznej ochrony plantacji rzepaku jest określenie momentu nalotu słodyszka na plantacje. W tym celu wykorzystuje się metodę „żółtych naczyń”.

Metoda ta pozwala określić termin i intensywność nalotu słodyszka na plantacje i podjęcie decyzji o wykonaniu zabiegu. Próg szkodliwości dla słodyszka rzepakowego przy zwartym kwiatostanie wynosi 1-2 chrząszcze na 1 roślinie, natomiast przy luźnym kwiatostanie 3-5 chrząszczy na 1 roślinie. Aby zabieg był najbardziej efektywny należy wykonać go  tuż przed lub w trakcie szczytowego nalotu słodyszka.

Planując zabieg przy użyciu środków ochrony roślin należy pamiętać o zapylaczach. Rzepak jest rośliną miododajną stanowiącą atrakcyjny pożytek dla pszczół. Z 1 ha rzepaku otrzymujemy ok. 150 - 200 kg miodu. Aby było to jednak możliwe zabiegi należy wykonywać środkami bezpiecznymi dla pszczół i po zakończonym oblocie.  Środki ochrony roślin zawsze stosujemy zgodnie z załączoną etykietą i zachowaniem bezpieczeństwa dla siebie i środowiska.

Opracowanie i fotografie (1-3): Izabela Nitecka WIORiN Katowice Oddział Częstochowa; Fotografia tytułowa Agata Znamirowska WIORiN Katowice Oddział Racibórz