Dlaczego postanowił Pan zostać Inspektorem do spraw zdrowia roślin ?

- Przyrodą zainteresowałem się w czasie nauki w liceum, w klasie biologiczno-chemicznej. Studiowałem rolnictwo w Akademii Rolniczej w Krakowie. Na V roku studiów wybrałem specjalizację ochrona roślin, interesowała mnie zwłaszcza fitopatologia. W trakcie studiów odbyłem dwutygodniową praktykę w Wojewódzkiej Stacji Kwarantanny i Ochrony Roślin w Kielcach, gdzie po ukończeniu studiów rozpocząłem pracę w 1987 roku, można więc powiedzieć, że pracuję zgodnie z wykształceniem.

Na czym polega Pana praca w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Kielcach ?

- Jako kierownik Działu Nadzoru Fitosanitarnego koordynuję i kontroluję pracę działu i oddziałów WIORiN w Kielcach w zakresie nadzoru nad szeroko rozumianym zdrowiem roślin – są to m.in. działania obejmujące kontrole fitosanitarne roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów, podłoży i gleby oraz środków transportu na terytorium województwa świętokrzyskiego, w stosownych przypadkach pobieranie prób materiału roślinnego do badań laboratoryjnych, wydawanie decyzji  w sprawie zwalczania agrofagów kwarantannowych, wydawanie świadectw fitosanitarnych, paszportów roślin i zaświadczeń oraz nadzór nad jednostkami upoważnionymi do wydawania paszportów roślin oraz prowadzenie urzędowego rejestru podmiotów profesjonalnych.

Czy każdy może zostać specjalistą ds. zdrowia roślin ?

- Myślę, że tak, pod pewnymi warunkami – znajomość specyfiki pracy w rolnictwie, umiejętność nawiązywania kontaktów z rolnikami, konieczność dostosowania swojej pracy do bardzo wielu często zmieniających się przepisów prawa, zarówno administracyjnych jak i merytorycznych.

Dlaczego dla nas wszystkich powinno być ważne zdrowie roślin ?

-W ostatnich latach obserwujemy na terenie Polski i Europy występowanie wielu nowych gatunków agrofagów szkodliwych dla roślin ( np. szrotówek kasztanowcowiaczek, czy ćma bukszpanowa). Jest to niewątpliwie związane z postępującym ociepleniem klimatu oraz znacznym zwiększeniem migracji ludzi w celach zarówno turystycznych, jak i handlowych. Bardzo istotne jest zwiększenie świadomości ludzi o zagrożeniach związanych z przenoszeniem agrofagów podczas takich podróży (np. z nasionami czy sadzonkami przewożonymi tylko na własny użytek). Ponadto produkcja pokarmów pochodzenia roślinnego jest bardziej sprzyjająca środowisku naturalnemu naszej planety niż produkcja zwierzęca prowadzona w tym samym celu.

Jak duża jest świadomość mieszkańców regionu, w którym Pan pracuję w zakresie ochrony zdrowia roślin ?

- Niewątpliwie zależy to od wielkości produkcji roślinnej prowadzonej przez danego producenta – jeżeli produkcja ta jest podstawowym źródłem utrzymania gospodarstwa, będzie on bardziej zainteresowany utrzymaniem swoich roślin w dobrej kondycji. W przypadku małych gospodarstw czasami ochrona roślin stoi na niższym poziomie. Jako Inspekcja staramy się przy każdej okazji działać w kierunku uświadamiania producentów o randze prawidłowej ochrony roślin. 

 Jakie Pana zdaniem działania należałoby podjąć, aby wzrosła świadomość naszego społeczeństwa jeśli chodzi o ochronę roślin ?

- Myślę, że ważna jest „praca od podstaw” – przekazywanie wiedzy o ochronie roślin podczas kontaktów z rolnikami w trakcie wykonywania codziennych obowiązków służbowych. Na pewno ważne jest systematyczne docieranie do różnego rodzaju mediów z informacjami dotyczącymi zdrowia roślin. Nie możemy jednak zapominać o tym, że jako Inspekcja jesteśmy przede wszystkim organem kontrolnym, funkcje doradcze, które odgrywały bardzo dużą rolę w czasie funkcjonowania Stacji Kwarantanny i Ochrony Roślin zostały praktycznie wyeliminowane z naszego zakresu obowiązków.

Z jakimi wyzwaniami muszą sobie obecnie radzić pracownicy WIORiN w Kielcach ?

- Najpoważniejszym problemem w bieżącej pracy naszego inspektoratu jest w tej chwili pandemia COVID-19. Dodatkowym utrudnieniem jest fakt, że wystąpienie tej choroby zbiegło się z bardzo dużymi zmianami w prawodawstwie dotyczącym zdrowia roślin, zarówno unijnym jak i krajowym. Mimo tych przeciwności staramy się wykonywać nasze obowiązki jak najlepiej.

Czy zmiana przepisów dotyczących zdrowia roślin przyczyniła się do większej ich ochrony ?

- Na pełniejszą ocenę wpływu zmiany przepisów na efektywność tej ochrony musimy jeszcze poczekać. Wydaje się, że przesłanki, na których opierano te zmiany były słuszne i w mojej ocenie powinny przyczynić się do usprawnienia zarówno naszej pracy jak i zadowolenia podmiotów współpracujących z nami.

 Jaka jest Pana recepta na skuteczną walkę z agrofagami ?

- Na pewno nie ma jedynej uniwersalnej metody takiej walki – inaczej musimy podchodzić do agrofagów kwarantannowych niż do agrofagów powszechnie występujących. Walka z agrofagami kwarantannowymi jest niewątpliwie trudniejsza, chociażby dlatego, że z powodu ich biologii oraz rzadkości występowania często nie ma jeszcze opracowanych skutecznych metod zwalczania, bardzo ważne jest więc zapobieganie ich zawleczeniu i rozprzestrzenieniu się na nowym terenie. W przypadku innych agrofagów już zadomowionych w środowisku należy moim zdaniem w każdym możliwym przypadku stosować integrowane metody ochrony, dające pierwszeństwo metodom niechemicznym, minimalizując zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska.

Jak wygląda dzień pracy specjalisty do spraw zdrowia roślin w WIORiN w Kielcach ?

- Dzień pracy inspektora pracującego w Wojewódzkim Inspektoracie różni się zasadniczo od dnia pracy inspektora terenowego. Inspektorzy pracujący w WIORiN rzadziej wyjeżdżają, natomiast praca inspektora w oddziale polega głównie na wykonywaniu kontroli w terenie. Wyjazdy inspektorów pracujących w WIORiN wiążą się przede wszystkim z kontrolami pracy oddziałów, zarówno zaplanowanymi jak i doraźnymi (w przypadku wystąpienia nieprawidłowości). W biurze WIORiN głównie zajmujemy się nadzorem nad prawidłowością wykonywania zadań przez inspektorów w oddziałach – poprzez monitorowanie wpisów w ZSIORiN, sprawdzanie prawidłowości sporządzanych w oddziałach dokumentów, przede wszystkim protokołów kontroli. Konsultujemy drogą telefoniczną i za pomocą poczty elektronicznej z inspektorami terenowymi sposób załatwiania bieżących spraw, odpowiadamy na zapytania ze strony rolników. Przygotowujemy decyzje administracyjne i pisma urzędowe do oddziałów i podmiotów zewnętrznych. Odpowiadamy też na pytania GIORiN oraz przygotowujemy sprawozdania  z działalności Inspekcji przeznaczone dla wojewody i GIORiN.

Jak układa się współpraca Inspekcji z rolnikami w zakresie ochrony zdrowia roślin ?

- Na ogół dobrze, choć oczywiście nie we wszystkich przypadkach. Kiedy jesteśmy zmuszeni kogoś ukarać, nie jest to komfortowa sytuacja dla obu stron. Staramy się wtedy szczegółowo wyjaśnić powody nałożenia kary, tak aby kontrolowany podmiot był świadomy, jak postępować, aby ta sytuacja się nie powtórzyła.

Co Pana zdaniem jeśli chodzi o ochronę roślin lepiej robić – karać czy edukować ?

- Odpowiedź wydaje się oczywista – edukować, ale z praktyki wiadomo, że nie zawsze to wystarcza. Karanie jest częścią naszej pracy i zawsze tak będzie, jednak jak już wspominałem wcześniej staramy się w miarę możliwości tego unikać.

Czy pandemia na wpływ na zdrowie roślin ?

- Nie ma bezpośredniego wpływu, jednak utrudnia wykonywanie czynności kontrolnych przez PIORIN, co może mieć negatywne konsekwencje dla zdrowia roślin, skala tych następstw obecnie jest trudna do oszacowania.

 Jak przebiega realizacja zadań związanych z ochroną roślin w WIORiN w Kielcach w związku z obecną sytuacją epidemiologiczną ?

- Pandemia COVID-19 utrudnia wykonywanie naszych zadań, przede wszystkim w oddziałach terenowych. Staramy się temu przeciwdziałać ustanawiając listy czynności do wykonania w pierwszej kolejności oraz tych, które zostaną zrealizowane w miarę możliwości. Przy opracowywaniu tych list priorytetów bierzemy pod uwagę zadania określone wprost w przepisach prawa, szeroko rozumianą analizę ryzyka oraz możliwości kadrowe.

Dziękuję za rozmowę