Czy z każdego ziarna wyrośnie zdrowa roślina ?

- Mówiąc o zdrowych roślinach, nie sposób pominąć materiału wyjściowego, z którego produkowana jest żywność i pasze. Materiał siewny to nasiona roślin rolniczych i warzywnych, wytworzone w specjalistycznych gospodarstwach hodowlanych i nasiennych, spełniający wymagania określone w przepisach o nasiennictwie. Podlegają one urzędowej ocenie zarówno polowej, jak i laboratoryjnej. Dobrze przygotowany materiał siewny zachowuje cechy właściwe dla odmiany oraz gwarantuje wysoką jakość i zdrowotność wysiewanych nasion. Producenci rolni dokonując właściwego wyboru materiału siewnego czyli wyboru odmian, które chcieliby wysiać w swoim gospodarstwie, powinni zwracać uwagę na czynniki decydujące o uzyskaniu wysokich plonów, posiadających najbardziej pożądane dla nich cechy jakościowe. Kluczowymi czynnikami są:

- dobór odmian pod względem warunków klimatyczno-glebowych, by w sposób kompleksowy zaspokoić potrzeby roślin i zapewnić im prawidłowy rozwój,

- odporność odmian na choroby i szkodniki, gdyż dzięki odpowiedniej odmianie można zmniejszyć ryzyko pojawienia się na plantacji groźnych chorób i szkodników, zapewniając tym samym wysokie plony.

Rolnik stosując w gospodarstwie kwalifikowany materiał siewny określonej odmiany ma pełną wiedzę o odporności lub tolerancji tej odmiany na choroby i szkodniki, jej reakcji na niskie lub wysokie temperatury, na niedobór lub nadmiar opadów, otrzymuje również informację o jakości uzyskanego plonu. Wniosek nie z każdego ziarna wyrośnie zdrowa roślina.

W jaki sposób można sprawdzić jakość nasion ?

- Należy odróżnić nasiona od materiału siewnego, materiałem siewnym mogą być wszystkie gatunki wyszczególnione w Obwieszczeniu MRiRW z dnia 25 czerwca 2020 r. w sprawie wykazu gatunków roślin, których odmiany podlegają rejestracji, oraz których materiał siewny może być wytwarzany, oceniany i kontrolowany. Oceny jakości (zdolność kiełkowania, czystość, wilgotność) materiału siewnego dokonują urzędowe lub akredytowane laboratoria oceny nasion. Urzędowy lub akredytowany próbobiorca pobiera próbę, która podlega badaniom w tych laboratoriach. Przepisy szczegółowo określają jakie wymagania jakościowe dot. ww. parametrów powinien spełnić materiał siewny. Dla nasion nie ma określonych wymagań jakościowych. Jakość nasion jest sprawą umowną miedzy sprzedającym i kupującym.

Co zdecydowało, że podjął Pan pracę w Inspekcji ?

- Już od najmłodszych lat miałem styczność z rolnictwem. Wychowałem się i pomagałem w gospodarstwie, w którym dominowała produkcja sadownicza i chów zwierząt futerkowych. Praca w gospodarstwie pozwoliła zdobyć wiedzę praktyczną, którą przez lata uzupełniałem. Ukończyłem Technikum Rolnicze, a następnie Akademię Rolniczą w Poznaniu (obecnie Uniwersytet Przyrodniczy).Ponadto już jako pracownik Inspekcji ukończyłem studia podyplomowe w Instytucie Ochrony Roślin w Poznaniu z zakresu technologii integrowanej produkcji roślin.

Jakie umiejętności są przydatne w pracy specjalisty do spraw zdrowia roślin ?

- Trzeba mieć odpowiednie umiejętności, predyspozycje, kwalifikacje oraz wiedzę merytoryczną i praktyczną. Inspektor pracuje w biurze, w którym ma kontakt z klientami jak i w terenie, gdzie ma bezpośredni kontakt z rolnikami czy przedsiębiorcami. Spotykamy „różnych” ludzi i naprawdę trzeba mieć duże predyspozycje interpersonalne, aby działania urzędowe oraz działania zlecone przez rolnika lub przedsiębiorcę wykonać na odpowiednim poziomie, do jakiego zobowiązuje nas status urzędnika. Prócz bardzo dobrej znajomości przepisów prawa, chorób, szkodników, objawów występowania różnych patogenów trzeba być odpornym na stres, umieć pracować w sytuacjach stresujących, często z trudnym klientem. Niejednokrotnie mamy do czynienia np. ze skłóconymi rolnikami, gdzie trzeba się wykazać naprawdę dużą elastycznością psychologiczną i umiejętnością poprowadzenia i rozwiązania określonego problemu. A sprawy waśni sąsiedzkich należą do najtrudniejszych.

Najczęściej pierwszy kontakt interesanta z inspekcją jest przez inspektorów pracujących w komórkach terenowych i przez pryzmat ich pracy jest „na dzień dobry” pierwsze postrzeganie PIORiN. Trzeba zaznaczyć, że obecnie inspekcja to przede wszystkim jednostka kontrolująca wymagająca od przedsiębiorców i rolników przestrzegania przepisów prawa. Dlatego egzekwując określone wymagania, a jednocześnie będąc „frontem do klienta” (umożliwiając im działalność gospodarczą np. produkcję, sprzedaż, eksport) wymaga się dużych umiejętności od inspektorów.

Inspektor musi posiadać umiejętność przełożenia wiedzy merytorycznej w wiedzę praktyczną. Podstawą jest konieczność ciągłego dokształcania się i szkolenia, ponieważ sytuacja w naszej branży jest bardzo dynamiczna. Cały czas pojawiają się nowe organizmy szkodliwe, zmieniają się przepisy prawa. Od dnia 14.12.2019 roku po wejściu nowego prawa bardzo dużo się zmieniło. Ponadto będąc inspektorem, pracując w inspekcji jako inspektor – specjalista, urzędowy inspektor zdrowia roślin (wg nowego prawa UE) jest się zarówno pracownikiem biurowym oraz specjalistą od roślin, a w moim przypadku jeszcze pracownikiem administracyjnym.

 Jaka jest w Pana regionie działania świadomość rolników, jeśli chodzi o zdrowie roślin ?

- Rolnicy zajmujący się produkcją roślinną w dużym stopniu zwracają uwagę na zdrowotność roślin. Kontrole z zakresu stosowania środków ochrony roślin wykazują, że rolnicy są świadomi zagrożeń wynikających z niewłaściwego stosowania środków ochrony roślin, dlatego też w powiecie nie są stwierdzane znaczące uchybienia. W trakcie rozmów z rolnikami daje się zauważyć, że producenci widzą korzyści, które wynikają ze stosowania integrowanej ochrony roślin. Niejednokrotnie zwracają się o pomoc w zidentyfikowaniu patogenów na uprawach, pomaga im to w podjęciu decyzji, jaką metodę ochrony i kiedy zastosować.

Jak wygląda dzień pracy specjalisty do spraw zdrowia roślin ?

- Każdy dzień pracy jest inny w zależności od tego czy w danym dniu jesteśmy na miejscu w biurze czy jedziemy w teren. Zadania do zrealizowania na dany dzień, tydzień są planowane z wyprzedzeniem, wyjątkiem są sprawy pilne, nieplanowane kontrole, które wymagają natychmiastowej reakcji ze strony inspektorów np. zgłoszenie podejrzenia wytrucia pszczół. Planując pracę uwzględniamy zlecenia i wnioski podmiotów tak, by rozpatrywane były bez zbędnej zwłoki. Planując wyjazdy w teren staramy się maksymalnie wykorzystać samochód służbowy i jeżeli jest to możliwe, łączymy kontrole z dwóch działów u jednego podmiotu. Praca w terenie charakteryzuje się szerokim wachlarzem działań. Niektóre z nich wiążą się z przeprowadzeniem kontroli połączonej z pobraniem prób, ich odpowiednim zabezpieczeniem oraz przygotowaniem w biurze po przyjeździe z terenu i wysłaniem do laboratorium, niejednokrotnie jeszcze tego samego dnia. Nadmienić trzeba, że przeprowadzone kontrole z pobraniem próby muszą być dodane do systemu informatycznego zanim próby zostaną dostarczone do laboratorium. Wszystkie te czynności wymagają wcześniejszego, dobrego planowania pracy.

Każdego dnia przeglądamy pocztę, z której weryfikujemy na bieżąco zadania, jakie są do zrealizowania, aby wszystko odpowiednio zaplanować. W czasie, gdy inspektorzy są w biurze przyjmują interesantów, wprowadzają dane do systemu informatycznego, wykonują różne plany   i sprawozdania, realizują wszystkie inne czynności organizacyjno - biurowe. Zaznaczyć trzeba, że na poziomie oddziału wszystkie prace związane z jego funkcjonowaniem spadają na pracowników merytorycznych.

Do obowiązków pracowników WIORiN należy dokonywanie oceny polowej materiału siewnego. Na czym polega ta ocena ?

- Ocena polowa plantacji nasiennych jest pierwszą z ocen materiału siewnego, którą należy przeprowadzić. Oceny polowej upraw nasiennych dokonuje się na podstawie złożonego wniosku o dokonanie oceny polowej materiału siewnego w przypadku odmian chronionych wyłącznym prawem do odmiany przez zachowującego odmianę lub osobę przez niego upoważnioną, natomiast w przypadku odmian nie chronionych- przez prowadzącego obrót. . Dokonanie oceny polowej materiału siewnego polega na sprawdzeniu, czy plantacja nasienna spełnia wymagania w zakresie wytwarzania materiału siewnego. Obowiązek oceny, wymagania jakie powinien spełniać wytwarzany materiał siewny, a także stosowane metody oceny dla poszczególnych grup roślin, gatunków i kategorii wytwarzanego materiału siewnego wynikają z przepisów ustawy o nasiennictwie,  rozporządzeń Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi do ustawy   o nasiennictwie oraz obowiązujących państwa członkowskie aktów prawnych Unii Europejskiej i OECD. Ocena polowa materiału siewnego jest czynnością urzędową. Oceny polowej mogą dokonywać urzędowi kwalifikatorzy i akredytowani kwalifikatorzy, którzy odbyli szkolenia zakończone egzaminem i zostali upoważnieni przez właściwego wojewódzkiego inspektora do wykonywania oceny polowej. Kwalifikatorzy akredytowani mogą przeprowadzać ocenę materiału siewnego roślin rolniczych kategorii kwalifikowany należących do wnioskodawcy, u którego kwalifikator jest zatrudniony z wyłączeniem plantacji ziemniaka. Ocena polowa ma na celu stwierdzenie, czy podczas wegetacji roślin istniały warunki niezbędne do wyprodukowania wysokiej jakości materiału siewnego, czy stan plantacji nasiennej odpowiada ustalonym wymaganiom. Ocenę stanu plantacji dokonuje się w odpowiednich stadiach rozwoju roślin, która pozwala określić jakość produkowanego materiału siewnego, ustalić stopień porażenia przez choroby i szkodniki, poziom zachwaszczenia i agrotechniki, wyrównanie poszczególnych upraw, a także sprawdzić wykonanie określonych zabiegów, koniecznych dla uzyskania dobrej jakości materiału siewnego poszczególnych gatunków.

 Jak postępować w przypadku zastrzeżeń co do jakości materiału siewnego ?

- Jeżeli producent ma wątpliwości i kwestionuje jakość zakupionego materiału siewnego  to w pierwszej kolejności powinien się zwrócić do dostawcy tego materiału i u niego zgłosić reklamację. W przypadku, gdy mamy oryginalnie zabezpieczone opakowanie kwestionowanego materiału jest możliwość zgłoszenia zastrzeżeń co do jakości materiału do Inspekcji. Inspekcja, w ramach kontroli, oceni materiał oraz, jeśli uzna to za uzasadnione, wykona ocenę jego parametrów jakościowych.

Jakie znaczenie dla zdrowia roślin ma szybkie wykrywanie organizmów szkodliwych – agrofagów ?

- W przypadku organizmów szeroko rozpowszechnionych wczesna identyfikacja organizmu pozwala na zastosowanie innych niż chemiczne metody ochrony roślin, a przez to organicznie liczby zabiegów środkami ochrony roślin w uprawie lub ograniczenie ich zużycia tylko do określonego obszaru. Prowadzenie monitoringu występowania organizmów szkodliwych pozwala również na ustalenie najbardziej optymalnego terminu zastosowania środków ochrony roślin, a także na prognozowanie ich wystąpienia w kolejnym sezonie. W przypadku organizmów kwarantannowych ich wczesna identyfikacja pozwala na zapobieganie rozprzestrzenianiu się organizmów kwarantannowych. Umożliwia to ich eliminację lub utrzymanie na niskim poziomie, zapobiega np. wyłączenie niektórych upraw z płodozmianu.

Jakie działania promujące Rok Zdrowia Roślin podejmuje Oddział WIORiN w Międzychodzie ?

- Informacje dotyczące MRZR czyli genezę powstania oraz podkreślanie wagi ochrony roślin, które są dla nas gwarantem życia na naszej planecie, Oddział w Międzychodzie propaguje przede wszystkim podczas spotkań z rolnikami organizowanymi corocznie na terenie powiatu międzychodzkiego np. Wielkopolskie Forum Rolnicze, spotkania w ramach corocznego cyklu spotkań organizowanych pod patronatem Wojewody Wielkopolskiego „Wspólnie dla wielkopolskiej wsi” oraz innych. Na każdym takim spotkaniu podkreślamy wagę i rolę roślin w naszym życiu i potrzebę ich ochrony. Zaplanowane są także zajęcia edukacyjne w szkołach i spotkania w terenie. Jednak ze względu na trudną sytuację epidemiologiczną nie wiadomo w jakim stopniu zaplanowane zajęcia uda się zrealizować.

Jaką Pana zdaniem rolę w naszym codziennym życiu pełnią rośliny ?

- Należy pamiętać, że istnienie życia na naszej planecie zaczęło od roślin i to one są podstawą życia na ziemi. To one codziennie wytwarzają tlen i oczyszczają powietrze, którym oddychamy, zapewniają żywność dla ludzi i paszę dla zwierząt. Rośliny są także podstawą ekosystemów naturalnych, które determinują bezpieczeństwo żywnościowe na świecie. Zapewniają ponad 80 % spożywanej przez ludzi żywności. Rośliny wykorzystuje się w farmacji, produkcji odzieży, budownictwie i wielu innych dziedzinach życia, z których na co dzień wszyscy korzystamy. Warto zwrócić uwagę, że dla części mieszkańców naszego globu stanowią główne źródło utrzymania, a handel roślinami i produktami roślinnymi przyczynia się do rozwoju gospodarczego.

Jakie działania prewencyjne w zakresie ochrony roślin prowadzi Oddział WIORiN  w Międzychodzie ?

- W tym przypadku również należy wymienić wszelkie spotkania z rolnikami, o których już była mowa wcześniej. Takie spotkania to wyjątkowa okazja, aby dotrzeć z informacjami do rolników, przypomnieć im o obowiązujących ich przepisach, a przede wszystkim uświadomić jak na zdrowie roślin, a w konsekwencji nas - konsumentów, wyprodukowanych przez nich płodów rolnych – wpływa nieprawidłowe wykonywanie zabiegów z wykorzystaniem środków ochrony roślin. Zbyt duże – niezgodne z etykietą dawki, niesprawny sprzęt do opryskiwania, stosowanie nielegalnych - zakazanych środków ochrony roślin, może spowodować zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt       i środowiska. Takie informacje przekazywane są przy okazji rozmów z rolnikami w trakcie wszelkiego rodzaju targów, dożynek oraz podczas kontroli.

Jak przebiega realizacja zadań w Oddziale WIORiN w Międzychodzie w związku pandemią koronawirusa ?

- Na początku należy zaznaczyć, że Oddział w Międzychodzie w okresie zagrożenia wirusem SARS-CoV-2 realizuje bez zbędnej zwłoki, w sposób normalny, wszelkie sprawy istotne z punku widzenia klienta. Realizowane są wszystkie zlecenia, rozpatrywane wnioski w celu np. przeprowadzenia kontroli zdrowotności, wydania paszportów roślin, wpisu do rejestru podmiotów profesjonalnych. Dopuszczono możliwość stosowania uproszczonych procedur, które ograniczają bezpośrednie kontakty z podmiotami, np. kontakt i ustalenie różnych faktów poprzez pocztę elektroniczną lub telefonicznie. Bezpośrednie przyjmowanie klientów w lokalu oddziału jest możliwe po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym lub mailowym i z zachowaniem pełnych środków bezpieczeństwa.

Dziękuję za rozmowę