Czym zajmuje się Pan w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Lublinie ?

- Będąc kierownikiem Działu Nadzoru Fitosanitarnego mam dość szeroki zakres kompetencji w zakresie zdrowia roślin i urzędowych kontroli. W tym zakresie koordynuję planowanie działań kontrolnych i ich realizację w poszczególnych komórkach organizacyjnych wojewódzkiego inspektoratu jak też współuczestniczenie w kontrolach dokumentacji powstałej w związku z realizacją zadań w poszczególnych komórkach. Ponadto uczestniczę w kontrolach wykonywanych przez inspektorów u rolników. Końcówka ubiegłego roku to wejście w życie nowych przepisów UE, konieczność nauki nowych przepisów, a później dalsze przekazywanie na szkoleniach inspektorom oraz na szkoleniach dla podmiotów bezpośrednio zainteresowanych nowymi zagadnieniami. Koniec 2019 r. i początek 2020 r. były pod tym względem bardzo intensywne. Województwo lubelskie jest regionem typowo rolniczym, a ponadto jest tu wielu producentów materiału rozmnożeniowego. Dla materiału rozmnożeniowego są określone bardzo wysokie wymagania m.in. w zakresie zdrowotności i w nowych przepisach te wymagania zostały zweryfikowane i to również wprowadza konieczność analizy i wdrażania przepisów w życie.

Jak trafił Pan do pracy w Inspekcji ?

- Trochę przez przypadek. Po odbyciu służby wojskowej poszukiwałem pracy i kiedyś będąc w urzędzie gminy dowiedziałem się, że jest wolny etat w jednym z oddziałów Wojewódzkiej Stacji Kwarantanny i Ochrony Roślin. Zgłosiłem się i zostałem przyjęty.

Czy praca zawodowa determinuje Pana życie osobiste ?

- Praca na tyle mnie angażuje, że staram się już nie łączyć jej z życiem osobistym. Co nie znaczy, że po wyjściu z pracy już nic nie widzę tym bardziej, że zajmuję się roślinami i prywatnie, po godzinach. Zajmując się roślinami stale zauważam, że coś im dolega.

 Rośliny to też Pana pasja czy tylko przedmiot zainteresowania zawodowego ?

- Mieszkam na wsi, mamy dużą działkę, na której rośliny stanowią główny element. Po „urzędowaniu” zajmowanie się nimi stanowi doskonały środek relaksujący. A rośliny wymagają dużego zaangażowania i czasu – poświęcanego im z przyjemnością, ale i czasami dla odstresowania i temu służy też wydzielony zakątek ogrodu.

 Jak wygląda dzień pracy specjalisty do spraw zdrowia roślin ?

-W zdecydowanej większości jest to praca biurowa. Dokumenty i telefony od podmiotów i do podmiotów, a jako, że jest to praca w dziale nadzoru fitosanitarnego, to z całego województwa spływają do nas pytania o przepisy dla towarów przeznaczonych na eksport, wwożonych z państw trzecich - import, na terenie województwa lubelskiego jest 5 przejść granicznych, w których jest prowadzona graniczna kontrola fitosanitarna. Jako że przejścia graniczne, w których odbywa się graniczna kontrola fitosanitarna, wymagają dostosowania się do nowych przepisów prawa w zakresie minimalnych wymogów, które muszą te przejścia spełniać, pełnię rolę koordynatora działań z tego zakresu. Bardzo dużo czasu absorbują pytania dotyczące nowych przepisów w zakresie zdrowia roślin i to zarówno od naszych inspektorów jak i podmiotów z zewnątrz. Najlepszym sposobem przekazywania wiedzy są szkolenia zarówno dla naszych inspektorów, jak i dla podmiotów zewnętrznych i to także jest stały element pracy. Obecnie ze względu na sytuację epidemiczną jest ich mniej, ale okres wiosenny był bardzo pod tym względem absorbujący. Stały element pracy to również kontrole komórek organizacyjnych z zakresu dokumentacji powstałej w związku z realizacją zadań Inspekcji w zakresie nadzoru nad zdrowiem roślin. Do działu trafiają wszystkie sprawy z zakresu nadzoru nad zdrowiem roślin.

 Czy mieszkańcy województwa lubelskiego mają świadomość jak ważne dla ich życia jest zdrowie roślin ?

Województwo lubelskie jest regionem typowo rolniczym i sadowniczym, na tym terenie znajduje się bardzo dużo gospodarstw produkujących materiał szkółkarski roślin sadowniczych i ozdobnych. Dobra jakość materiału wyjściowego to np. zdrowe sady, a z nich zdrowe owoce. Problem zdrowych roślin szczególnie w tym roku był poruszany na każdym szkoleniu, które organizowała Inspekcja jak i też na szkoleniach zewnętrznych, w których uczestniczyliśmy. W rozmowach z rolnikami widzę bardzo duży wzrost świadomości wśród tej grupy zawodowej. Niestety, ale spotykamy się i z negatywnymi zjawiskami dotyczącymi nieodpowiedzialnego stosowania środków ochrony roślin, które prowadzą do skażenia sąsiadujących plantacji czy do upadku pszczół. Bezpieczne stosowanie środków jest bardzo często poruszane na szkoleniach jak też promowane jest w mediach regionalnych np. TVP Lublin („Lubelskie – wspólnie dla pszczół”). Ponadto wykrywane są agrofagi kwarantannowe, a to również powoduje ograniczenia m.in. w handlu czy nakładane są obowiązki stwarzające ograniczenia w uprawie określonych roślin. Ten aspekt ma także pozytywny oddźwięk – taki producent jeżeli zamierza dalej prowadzić działalność w tym zakresie musi zaopatrzyć się w certyfikowany czy nadzorowany przez Inspekcję materiał rozmnożeniowy.

 Czy Pana praca ma wpływ na rozwój rynku roślin – eksportu i importu roślin na terenie województwa lubelskiego ?

- Moja praca nie ma wpływu na rozwój eksportu czy importu. Jest to uzależnione od popytu i podaży towaru na określonym rynku. Rola inspekcji to zapewnienie, by rośliny będące przedmiotem obrotu spełniały wymogi w zakresie zdrowia roślin państwa przeznaczenia – eksportującego z Lubelszczyzny na rynki państw trzecich czy wwożonych do Unii Europejskiej. Zarówno przy eksporcie jak i imporcie towary są kontrolowane przez pracowników Inspekcji i w zależności od wyników kontroli podejmowana jest decyzja – jeżeli towar wywożony spełnia wymagania państwa przeznaczenia wystawiane jest świadectwo fitosanitarne, a towar wwożony spełnia przepisy UE jest wydawana zgoda na wprowadzenie do UE. Zdarzają się przypadki, że towar czy na wwozie czy wywozie nie spełnia wymagań i wtedy nie może być przedmiotem wwozu lub wywozu.

Czy łatwo zostać specjalistą do spraw zdrowia roślin ?

- Jest to proces żmudny i długotrwały. Specjalista do spraw zdrowia roślin to nie tylko umiejętność rozpoznawania agrofagów, ich zwalczania, ale także znajomość przepisów w tym zakresie, a te ciągle ewaluują. To również umiejętność kontaktów z podmiotami, empatia. Wielokrotnie doświadczamy, że wiedza, empatia, bardzo poważne i dyplomatyczne traktowanie interesanta ma pozytywny oddźwięk w wynikach kontroli.

Czy w Pana najbliższym otoczeniu znajdują się wyjątkowe miejsca wyróżniające się bogactwem roślin ?

- Województwo lubelskie słynie z miejsc wyróżniających się bogactwem roślin – znajdują się dwa parki narodowe – Poleski i Roztoczański, mnóstwo rezerwatów przyrody. Rolniczy charakter województwa daje gwarancję wypoczynku w nieskażonym środowisku, w ciszy i spokoju można kontemplować piękno przyrody Lubelszczyzny.

Jakie działania prewencyjne w zakresie zdrowia roślin powinien prowadzić PIORiN ?

- Inspekcja poprzez charakter swoich działań ma dosyć częsty kontakt z rolnikami, sadownikami czy to bezpośrednio czy na szkoleniach, może promować idee zdrowia roślin i obecnie jest to realizowane.

Jak wygląda w Pana placówce współpraca nauki i praktyki dla zdrowia roślin ?

- Inspektorat współpracuje m.in. z ośrodkiem doradztwa rolniczego i z uczelniami wyższymi. W przypadku ODR uczestniczymy w wydarzeniach organizując stoiska z materiałami instruktażowymi, ulotkami, a niejednokrotnie występując z prezentacjami z danego zakresu tematycznego. Uczestniczymy też w pokazach polowych, dniach otwartych. Korzystamy także z możliwości umieszczania w periodyku wydawanym przez ODR komunikatów i artykułów dotyczących aktualnych zagadnień. Dla studentów uczelni wyższych (m.in. Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Chełmie) prowadzimy wykłady dotyczące m.in. zdrowia roślin czy zmian w przepisach prawa, a wykładowcy z uczelni prowadzą zajęcia dla naszych inspektorów. We wrześniu bieżącego roku WIORiN w Lublinie uczestniczył w Lubelskich Wirtualnych Dniach Nauki. Pracownicy inspekcji przygotowali prezentację multimedialną dotyczącą bioróżnorodności świata roślinnego, która został zamieszczony na stronie internetowej Politechniki Lubelskiej, w zakładce poświęconej temu wydarzeniu. W ramach Eko-pikniku, który odbędzie się w najbliższym czasie na terenie WIORiN w Lublinie zaplanowaliśmy we współpracy z Uniwersytetem Przyrodniczym w Lublinie konferencję zdalną związaną z obchodami Międzynarodowego Roku Zdrowia Roślin. Pracownicy m.in. Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, Lubelskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego, Lwowskiego Narodowego Uniwersytetu Rolniczego w Dublanach na Ukrainie, Wojewódzkiego Związku Pszczelarzy w Lublinie, a także inspektorzy WIORiN przygotowali prezentacje multimedialne, które następnie przekażemy szerokiemu gronu odbiorców: uczniom szkół rolniczych, studentom uczelni wyższych oraz instytucjom wspierającym rolnictwo i ochronę środowiska na terenie naszego kraju. Przygotowane materiały zamieścimy także na stronie internetowej Inspekcji, tak, by każda osoba zainteresowana tematyką zdrowia roślin mogła się z nimi zapoznać.  

 Jakie widzi Pan zagrożenia dla zdrowia roślin w sytuacji zmieniających się warunków klimatycznych ?

- Moim zdaniem zagrożenia te są związane są z pojawieniem się nowych agrofagów dotychczas nie notowanych w naszych warunkach. A nowe agrofagi to potencjalnie kolejne rośliny, grupy roślin narażone na porażenie i przez to straty dla producentów do czasu opracowania nowych metod ochrony i ich zwalczania

 Dlaczego, jeśli chodzi o zdrowie roślin, tak ważne kontrole fitosanitarne prowadzone wewnątrz kraju ?

- Inspekcja nadzorując produkcję i przemieszczanie roślin przeznaczonych do rozmnażania dba, by te rośliny były wolne od agrofagów kwarantannowych i regulowanych, a zdrowy materiał rozmnożeniowy zapewni potencjalnemu nabywcy zakładanie dobrze plonujących plantacji. Kontrolując naturalne siedliska roślin nasi inspektorzy są w stanie wykryć agrofagi kwarantannowe mogące doprowadzić do znacznych strat w środowisku – jak na przykład miało miejsce w przypadku węgorka sosnowca, który gdyby się pojawił i rozprzestrzenił mógłby praktycznie zniszczyć większość polskich lasów iglastych.

 Jakie znaczenie dla zdrowia roślin ma szybkie wykrywanie organizmów szkodliwych – agrofagów ?

- Szybkie wykrycie, właściwie postawiona diagnoza i na tej podstawie szybko podjęte działania pozwolą uniknąć rozprzestrzenieniu się agrofaga, a tym samym straty gospodarcze dla państwa czy podmiotu będą ograniczone do minimum. Dzięki szybkiej reakcji zawęzimy występowanie danego agrofaga do minimalnego obszaru czy minimalnej liczby roślin i kolejne rośliny nie ulegną zakażeniu.

Dziękuję za rozmowę